Współcześnie coraz częściej mówi się o wpływie technologii na młode umysły i ich dobrostan. Pojawiają się pytania o to, ile czasu dzieci powinny spędzać przed ekranami oraz jak minimalizować potencjalne skutki uboczne korzystania z mediów cyfrowych.
Całkowite odizolowanie dzieci od ekranów i nowych technologii wydaje się dziś mało realne. Świat cyfrowy staje się bowiem integralną częścią codzienności. Zamiast próbować go unikać, warto pomóc dzieciom nauczyć się poruszać w nim świadomie i bezpiecznie, przygotowując je do wyzwań, które ten świat niesie.
Dlatego tak ważne jest, aby nasze działania edukacyjne i wychowawcze były dopasowane do współczesnych realiów. Możemy wspólnie poszukiwać rozwiązań, które pozwolą zintegrować technologię z troską o zdrowie psychiczne, fizyczne i społeczne dzieci, tworząc przestrzeń, w której cyfrowe narzędzia wspierają rozwój, a nie go zakłócają.
Ekrany otaczają dziecko
Według raportu “Internet dzieci Raport z monitoringu obecności dzieci i młodzieży w internecie. Marzec 2025” Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa 91,54% spośród dzieci w wieku 7–14 lat przynajmniej raz dziennie połączyło się z internetem i spędziło tu aż 4h 29 min. W przypadku starszych użytkowników (15-18 lat) było podobnie. 90,28% młodzieży odwiedza internet codziennie i średnio przebywają tam 4h 28 min. Najczęściej wykorzystywanym urządzeniem był telefon/tablet.
Dziś takie dane już nikogo specjalnie nie zaskakują. Żyjemy w rzeczywistości, w której zarówno dzieci, jak i dorośli spędzają sporo czasu w świecie cyfrowym. My – dorośli – często pracujemy przy komputerze przez wiele godzin, by potem przełączyć się na telefon lub wieczorny seans filmowy. Nic dziwnego, że młodzi ludzie obserwują to i uczą się funkcjonować w podobny sposób, wykorzystując sieć do nauki, kontaktu z rówieśnikami czy po prostu rozrywki.
Internet stał się też miejscem, w którym niektórzy szukają wsparcia emocjonalnego czy społecznego, co było szczególnie widoczne w czasie pandemii. Dla wielu stał się przestrzenią łączącą świat wewnętrzny z tym, co zewnętrzne.
W tym wszystkim warto jednak zachować równowagę. Cyfrowa higiena nie musi oznaczać rezygnacji z technologii, ale raczej umiejętne korzystanie z niej. Czasem wystarczy krótka przerwa: spojrzenie przez okno, głęboki oddech, spacer czy rozmowa twarzą w twarz. Warto też zadbać o czas offline: aktywność fizyczną, relacje z bliskimi, odpoczynek bez ekranów. To drobne kroki, które pomagają zachować dobrostan w coraz bardziej online świecie.
Dlaczego Knowla to nie jest kolejny ekran?
Urządzenia Knowla Box i Knowla Wall wykorzystują nowoczesną technologię projekcyjną Epson, opartą na projekcji laserowej z odbiciem od powierzchni. Oznacza to, że światło nie trafia bezpośrednio do oczu użytkownika, lecz odbija się od podłoża (np. podłogi lub ściany), co znacząco ogranicza zmęczenie wzroku, nawet przy dłuższym korzystaniu.
Dzięki zastosowaniu laserowego źródła światła obraz pozostaje wyraźny, a wyświetlanie jest bezpieczniejsze i bardziej komfortowe dla wzroku dzieci niż w przypadku tradycyjnych ekranów emitujących światło bezpośrednio.
Obraz generowany przez urządzenia Knowla naturalnie wpisuje się w przestrzeń, przekształcając ją w interaktywną i angażującą powierzchnię. Knowla Wall wyświetla projekcję na swojej dedykowanej konstrukcji, natomiast Knowla Box pozwala na prezentację obrazu na dowolnej ścianie lub podłodze. Dzięki temu nie tylko każda powierzchnia może pełnić funkcję ekranu i stać się magicznym dywanem, magiczną ścianą, interaktywną przestrzenią zabawy lub responsywnym portalem do cyfrowego świata, który reaguje na ruch i aktywność dziecka.
Urządzenia Knowla umożliwiają obsługę treści za pomocą interaktywnych pisaków, które pozwalają uczniom pisać, rysować oraz wykonywać ćwiczenia wspierające rozwój motoryki małej. Dodatkowo system Knowla reaguje na rzuty piłeczkami, które po uderzeniu w wyświetlany obraz aktywują wskazane elementy, pełniąc funkcję kliknięcia. Tego rodzaju interakcja może być wykorzystywana jako trening grupowy, wspierający rozwój motoryki dużej oraz umiejętności społecznych, takich jak współpraca, komunikacja i podejmowanie decyzji w zespole.
Potrzebujemy nowoczesnej edukacji zdrowotnej
Nowoczesnej edukacji zdrowotnej, czyli takiej, która:
- wspiera rozwój emocjonalny i społeczny, w tym rozwija empatię
- uczy skutecznych i dostosowanych do wieku strategii regulacji emocji i redukcji napięcia
- wspiera młodzież w budowaniu odporności psychicznej i uczy, że proszenie o pomoc to ważny i naturalny krok w trosce o siebie
- wspomaga budowanie relacji społecznych w świecie rzeczywistym i cyfrowym
- wspiera budowanie bezpiecznych relacji rówieśniczych i uczy, jak reagować na przemoc w szkole i w sieci
- uczy, jak rozpoznawać swoje potrzeby i z odwagą, ale i z szacunkiem, stawiać granice w relacjach
- pomaga dzieciom zrozumieć, czym jest życie w społeczności oraz uczy współpracy, szacunku i odpowiedzialności za innych
- wprowadza dzieci w świat codziennej profilaktyki zdrowia i pokazuje, jak dbać o siebie, by unikać chorób
- wspiera rozmowę o zmianach zachodzących w ciele, w sposób naturalny i dostosowany do wieku dziecka
- zachęca do codziennego ruchu i pokazuje, jak aktywność fizyczna wpływa na zdrowie, samopoczucie i koncentrację
- w przystępny sposób przekazuje zasady zdrowego odżywiania i uczy dokonywania mądrych wyborów
- tłumaczy dzieciom, dlaczego sen jest ważny dla ich energii, samopoczucia i rozwoju
- uświadamia, jak nadmiar ekranów może wpływać na mózg, koncentrację, emocje i jakość snu; Bez straszenia a z troską
- wspiera dzieci w uczeniu się zarządzania stresem, planowania czasu, odpoczynku i korzystania z technologii z umiarem
- uczy dzieci, jak bezpiecznie i odpowiedzialnie korzystać z internetu oraz jak chronić siebie w mediach społecznościowych
- pomaga budować codzienne rutyny wspierające zdrowie i dobre samopoczucie, np. spokojny wieczór bez ekranów
- uczy planowania dnia w sposób, który uwzględnia naukę, odpoczynek, ruch i czas wolny
- planuje dzień w sposób zrównoważony
- wzmacnia poczucie sprawczości i uczy, że zdrowie to coś, o co można i warto dbać każdego dnia na miarę swoich możliwości
Jak można zauważyć, lista częściowo odnosi się również do funkcjonowania dziecka w przestrzeni cyfrowej. Ciężko bowiem rozgraniczyć różne sfery życia, chociażby niektóre relacje przeniosły się do internetu i są kontynuowane za pomocą komunikatorów. Informacje czerpane ze stron internetowych zastąpiły korzystanie z książkowych encyklopedii.
Edukacja zdrowotna powinna przede wszystkim wspierać dzieci i młodzież w uczeniu się, jak mądrze korzystać z tego, co oferuje współczesny świat i z dbałością o swoje zdrowie psychiczne, fizyczne i społeczne. Nie chodzi o zakazywanie technologii, ale o pokazanie, jak korzystać z niej świadomie i z umiarem. Chodzi o to, by młodzi ludzie rozumieli potrzeby swojego organizmu i potrafili je zauważyć, by wiedzieli, kiedy potrzebują snu, ruchu, chwili ciszy czy bliskich relacji poza światem online.
Jak mówić o zdrowiu, żeby dzieci słuchały?
Współczesna edukacja mierzy się z wieloma wyzwaniami związanymi z koncentracją i przetwarzaniem informacji przez uczniów. Coraz więcej badań wskazuje, że szybkie tempo życia, nadmiar bodźców oraz powszechny dostęp do technologii mogą wpływać na trudności z utrzymaniem uwagi i efektywnym przyswajaniem wiedzy zwłaszcza w tradycyjnej formule wykładowej.
Zamiast traktować to jako problem, warto potraktować to jako impuls do działania. Dostosowanie metod nauczania do współczesnych realiów oraz uwzględnienie aktualnych odkryć psychologii poznawczej może znacząco poprawić jakość zapamiętywania i zaangażowanie uczniów – z korzyścią zarówno dla nich, jak i dla nauczycieli.
Dzieci i młodzież uczą się najskuteczniej poprzez działanie, emocje i bezpośrednie doświadczenie. To właśnie te elementy często odnajdują w świecie internetu, dlatego warto świadomie wykorzystać ich naturalne zainteresowania i przyzwyczajenia, by lepiej angażować ich w proces edukacji.
W edukacji zdrowotnej kluczowe są metody, które:
- angażują – wykorzystując aplikacje, gry, quizy czy wyzwania,
- wyjaśniają mechanizmy, zamiast ograniczać się do samych skutków,
- pozwalają doświadczać i eksperymentować,
- wspierają samodzielne poszukiwanie wiedzy i wyciąganie wniosków,
- pokazują praktyczne rozwiązania, a nie jedynie problemy.
Coraz większą wartość ma dziś podejście z zakresu edutainmentu, łączące edukację z elementami rozrywki. Interaktywne zajęcia pomagają uczniom nie tylko lepiej zrozumieć funkcjonowanie własnego ciała i emocji, ale również budują motywację wewnętrzną i poczucie sprawczości.
Planeta Zzz: nowoczesne narzędzie do mądrej edukacji zdrowotnej
Planeta Zzz to zestaw aplikacji multimedialnych, które poprzez zabawę oraz atrakcyjne formy interakcji zachęca do zdobywania wiedzy z zakresu edukacji zdrowotnej, w tym zdrowych nawyków, postaw prozdrowotnych czy umiejętności dbania o siebie i swoje potrzeby.
Skupiona jest wokół 7 obszarów kluczowych: zdrowe odżywianie, higiena osobista, aktywność fizyczna, sen, bezpieczeństwo, emocje i relacje oraz ćwiczenia uważności. Aplikacje edukacyjne dostosowane zostały do dwóch grup wiekowych tak, by jak najlepiej odpowiadać na potrzeby rozwojowe dzieci i młodzieży na różnych etapach edukacyjnych.
Wszystkie aplikacje zostały zaprojektowane jako interaktywne narzędzia edukacyjne, które uczą poprzez zabawę i aktywne zaangażowanie dziecka.
Aplikacja edukacyjna „Superbohater Czystości” w przystępny sposób pokazuje, jak przenoszą się bakterie i zanieczyszczenia, a także uczy prawidłowej kolejności wykonywania czynności higienicznych. Dzięki atrakcyjnej formie wizualnej i angażującej rozgrywce dziecko jednocześnie bawi się i przyswaja ważne nawyki zdrowotne w sposób dostosowany do jego wieku i możliwości poznawczych.
Innym przykładem jest aplikacja Emocjonalne przygody, której dziecko rozpoznaje różnorodne stany emocjonalne w danym kontekście sytuacyjnym. Pozwala to na rozpoznawanie i rozumienie emocji, ale również może sprzyjać rozwojowi społecznemu dziecka.
Zdrowie cyfrowe to kompetencja przyszłości
Umiejętność dbania o ciało i umysł w świecie pełnym ekranów to nie chwilowa moda, ale jedna z kluczowych kompetencji, które będą miały ogromne znaczenie w dorosłym życiu dzieci i młodzieży. Wczesne kształtowanie zdrowych nawyków cyfrowych pozwala im funkcjonować w sposób bardziej świadomy, zrównoważony i zgodny ze sobą.
W edukacji zdrowotnej warto pamiętać, że kompetencje cyfrowe, w tym także umiejętności komputacyjne, są równie ważne, jak wiedza o zdrowym odżywianiu czy aktywności fizycznej. Młodzi ludzie potrzebują przestrzeni i narzędzi, które pomogą im lepiej zrozumieć siebie w świecie technologii oraz nauczyć się, jak korzystać z niej w sposób, który wspiera ich dobrostan.
Nie mniej ważna jest rola dorosłych – rodziców, nauczycieli, wychowawców – którzy mogą towarzyszyć dzieciom i młodzieży w budowaniu postaw opartych na świadomej trosce o zdrowie. Pokazując, że nie jest to obowiązek, lecz inwestycja w siebie i swoją przyszłość, pomagamy im odnaleźć równowagę między światem cyfrowym a rzeczywistym. Nauczyciele mają dziś wyjątkową możliwość, by nie tylko przekazywać wiedzę, ale też kształtować postawy, które będą wspierać młodych ludzi w prowadzeniu zdrowego, zrównoważonego życia w coraz bardziej cyfrowej rzeczywistości.
